Wysokie technologie- szansa czy zagrożenie? O ich wpływie na rozwój dziecka.
W TROSCE O DZIECI WARTO PRZECZYTAĆ
Rozwój technologiczny- internet, wirtualne mapy, komunikatory, płatności elektroniczne, itp.. przyniósł nam znaczne ułatwienie życia. To co kiedyś wydawało się science-fiction stało się rzeczywistością. Dostępność wszelkich nowinek od najmłodszych lat dziecka ma niestety swoje konsekwencje. Coraz częściej w gabinetach logopedycznych pojawiają się dzieci niemówiące (lub mówiące niewiele), za to świetnie potrafiące obsługiwać smartfon, tablet, czy komputer. Wysokie technologie maja ogromny wpływ na rozwój sfery poznawczej, emocjonalnej, ale często nie jest to wpływ korzystny.
Neurobiolodzy wyrażają swoje zaniepokojenie, że dzieci urodzone w epoce wysokich technologii (od końca lat 90-tych XX w.) w odmienny sposób kształtują swoje relacje ze światem, ludźmi i językiem. Badania prowadzone w Katedrze Logopedii i Zaburzeń Rozwoju pokazały, że dzieci poddawane w okresie niemowlęctwa oddziaływaniom telewizji, smartfona, itp. przejawiają wiele niepokojących zachowań wskazujących na brak nabywania systemu językowego (lub jego znaczne opóźnienie), zwolnienie rozwoju intelektualnego i kształtowania się zabawy społecznej, a także obniżoną sprawność motoryczną. W badaniach rodzice podają czas ekspozycji na bodźce cyfrowe od 30 minut do nawet kilkunastu godzin (!) w ciągu dnia. Często dzieci nie są w stanie zjeść posiłku bez jednoczesnego oglądania bajeczki na tablecie. Korzystają również z programów ułatwiających zasypianie lub eliminujących płacz po przebudzeniu.
U dzieci przestymulowanych „ gadżetami” cyfrowymi zaobserwować można:
- komunikowanie się za pomocą krzyku lub płaczu;
- trudności z rozumieniem poleceń;
- brak zainteresowania książkami, obrazami statycznymi;
- brak respektowania reguł społecznych;
- trudności w kontaktach z rówieśnikami;
- zaburzenia koncentracji, nadpobudliwość, brak kontroli nad negatywnymi emocjami;
- przemęczenie związane z szybko zmieniającymi i migoczącymi obrazami;
- zaburzenia snu.
Media wizualne poprzez stymulację prawej półkuli mózgu hamują rozwój lewej półkuli, która odpowiedzialna jest za uczenie się języka, zarówno mówionego, jak i pisanego. Jednocześnie podczas gier komputerowych wydziela się dopamina (hormon szczęścia), co prowadzi do uzależnienia. Mówi się nawet o występujących u dzieci poddawanych nadmiernej stymulacji zaawansowanymi technologiami tzw. „autyzmu telewizyjnego”.
Warto zapamiętać, że jeszcze 2 godz. po wyłączeniu gry komputerowej pola czołowe są nieaktywne, co uniemożliwia uczenie się.
Poprzez używanie urządzeń cyfrowych w mózgach dzieci tworzą się nowe połączenia, dzięki którym korzystanie z zaawansowanej technologii staje się bardziej intuicyjne (dużo szybciej „łapią” te umiejętności np. od swoich dziadków). Specjalizacja nowych obszarów mózgu oznacza niestety osłabienie innych- niedostymulowane są obszary odpowiedzialne m. in. za komunikację, empatię, umiejętności społeczne. Konsekwencją tego jest wzrastająca liczba przypadków dysleksji. Dzieci mają problem z czytaniem ze zrozumieniem, zwłaszcza treści bez wsparcia ilustracją. Również używanie klawiatury nie tylko nie poprawia małej motoryki, ale także nie ułatwia zapamiętywania, np. kształtu liter.
Przebywanie dziecka w pomieszczeniu, w którym cały czas włączony jest np. telewizor powoduje, że dziecko co prawda fizjologicznie słyszy mowę jako dźwięk, ale nie słucha jej jako przekaźnika znaczeń. Dzieci przestają zwracać uwagę na język. Informacja jest ignorowana, bowiem mózg uznał ją za nieistotną. Obraz, zwłaszcza poruszający się, jest ciekawszy i na nim dziecko się skupia. Również życie codzienne w porównaniu do rzeczywistości wirtualnej dla dziecka wydaje się nudne. Gdy przychodzi na lekcję styka się ze zwykłymi głosami zamiast ciągłej stymulacji wizualnej, efektów specjalnych. Przetwarzanie informacji na lekcji staje się często zadaniem trudnym lub nawet nieosiągalnym. Mózgi przyzwyczajone do wysokiego poziomu stymulacji (np. w grach komputerowych) mają problem z przetworzeniem niższych poziomów stymulacji. Upośledza to zdolność i gotowość tych dzieci do rozwiązywania problemów intelektualnych.
Umysł małego dziecka narażony na ciągły i nadmierny kontakt z nowoczesnymi technologiami odsuwa je od niezbędnych umiejętności społecznych, jak nawiązywanie i utrzymywanie relacji z innymi ludźmi, odczytywanie wyrazu twarzy, rozpoznawania emocji, czy też tworzenie bliskich więzi.
Nadmierne korzystanie z technologii cyfrowych tworzy również dystans emocjonalny od rodziny. Telewizor, tablet, smartfon nie może być darmową opiekunką. Okazuje się, że jednak tak całkiem darmową nie jest- płacimy za nią układem nerwowym naszych dzieci, ich uwagą i brakiem umiejętności czekania na przyjemności.
Myśląc o przyszłości naszych dzieci warto wyłączyć telewizor, komputer, aby włączyć wyobraźnię.
WSKAZÓWKI DLA PRAWIDŁOWEGO ROZWOJU DZIECKA:
Rodzicu:
- Zachęcaj dziecko do spontanicznej zabawy w pojedynkę lub z innymi dziećmi. Pozwól mu samodzielnie tworzyć zabawki (coś z niczego);
- Czytaj dziecku i z uwagą porozumiewaj się z nim (mów do niego, a nie obok niego);
- Zadawaj pytania, pozwól opowiedzieć dziecku, co usłyszało, czego doświadczyło. Zachęcaj do tworzenia pełnych wyobraźni opowiadań;
- Zachęcaj do dużej ilości ruchu i interakcji z rówieśnikami;
- Podróżując z dzieckiem nie dawaj mu tabletu, telefonu, żeby zająć jego uwagę. Wykorzystaj ten czas na wspólną zabawę, np. Kto zobaczy więcej bocianich gniazd, niebieskich samochodów, pasących się krów. Pobaw się np. w domino głoskowe. Dzieci to uwielbiają!
- Pozwól doświadczać świata poprzez kontakt z nim
Neurologopeda
Hanna Głuchowska
Bibliografia:
- zw. dr hab. Jagoda Cieszyńska: Wpływ wysokich technologii na rozwój dziecka, artykuł
- Spizer: Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci
- Goddard: Odruchy, uczenie i zachowanie. Klucz do umysłu dziecka
Rodzicu zanim dasz dziecku komputer, tablet to przeczytaj:
